در این مقاله می‌خواهیم روش درست داشت برای افزایش باردهی درختان میوه ها و جلوگیری از سال آوری را بررسی کنیم. در درختان میوه جوانه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند. جوانه‌های رویشی و جوانه‌های زایشی. جوانه‌های زایشی تبدیل به گل و میوه می‌شوند و جوانه‌های رویشی به رشد طولی شاخه‌ها کمک می‌کنند.
عملکرد این دو جوانه باید به طور متوازن و متعادل پیش رود در صورتی که جوانه‌های رویشی خیلی بیشتر از جوانه‌های زایشی باشند باردهی درختان میوه کمتر میشود و کیفیت میوه‌ها و طعم آنها کاهش می‌یابد. در واقع می‌توان گفت رشد رویشی مخالف باردهی درختان میوه است.
از طرف دیگر اگر جوانه های زایشی خیلی بیشتر از جوانه‌های رویشی باشند باردهی درختان میوه در همان سال خیلی زیاد میشود. اما این درختان در سال‌های دیگر با کاهش شدید محصول مواجه خواهند شد. که به این اتفاق در اصطلاح سال آوری گفته می شود.
چطور می‌توان از سال‌آوری درختان میوه جلوگیری کرد؟
همانطور که گفته شد سال‌آوری به دلیل عدم توازن بین جوانه‌های زایشی و رویشی به وجود می‌آید با توجه به تعریفی که از سال آوری مطرح شد وقتی به یکباره تعداد گل‌ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد زنگ خطر سال آوری به صدا در آمده است.
فلذا برای اینکه در سال‌های بعد با کاهش شدید محصول مواجه نشویم لازم است در سال‌های پرگل درخت تعدادی از گل ها و یا تعدادی از میوه ها را در مراحل اولیه رشد، هرس(تنک) کنیم. در صورتیکه این عمل صورت نگیرد در سال‌های بعد به مدت چند سال با افت شدید باردهی درختان میوه مواجه خواهیم شد.
وجود چمن و علف های هرز چه تاثیری روی باردهی درختان میوه دارد؟
برای اینکه مشکل در باردهی درختان میوه پیش نیاید باید چمن و علف‌های هرز را به روش صحیح از بین برد در غیر این صورت این چمن‌ها و علف‌های هرز با درخت در جذب آب و مواد غذایی رقابت می‌کنند و بیشتر آب و مواد غذایی را به خود جذب می کنند و اجازه نمی دهند که این مواد غذایی به اندازه کافی به درخت برسد.
از طرف دیگر یکی از نیازهای مهم درخت نور است که باید به اندازه کافی هم به برگ‌ها و هم به زمین بتابد از آنجایی که چمن تمام اطراف درخت را احاطه می کند از رسیدن نور خورشید به سطح زمین نیز جلوگیری می‌کند. فلذا در مجموع وجود چمن و علف‌های هرز در باغات میوه می‌تواند باردهی درختان میوه را کاهش دهد.
کنترل رشد رویشی و افزایش باردهی درختان میوه
زمانی که رشد رویشی درخت ما خیلی زیاد باشد رشد زایشی یا همان باردهی درختان میوه کم میشود. این اتفاق غالبا به علت به‌هم‌ریختن نسب نیتروژن و کربوهیدرات اتفاق می‌افتد فلذا این مشکل را می‌توان از دو طریق تغذیه و هرس درخت حل کرد.
1- تغذیه
برای تعدیل رشد رویشی در اولین قدم باید مصرف کودهای ازته را کاهش داد. از کشت گیاهانی که ازت تولید می‌کنند مثل یونجه در اطراف درختان جلوگیری کرد. در نتیجه در ترکیبی که در قسمت بالا برای چالکود گفته‌شد هم نمی توان از کود کامل ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کرد. (به دلیل وجود ازت) در عوض می‌توان کودهای فسفاته و پتاسه را جایگزین کرد. چرا که این کودها رشد رویشی درخت را کاهش می‌دهند و درخت را وادار بهدتولید محصول بیشتر می‌کند.
2- هرس کردن
هرس انواع مختلفی دارد. به دلایل مختلفی انجام میشود. اما هدف مشترک همه آنها اصلاح و تربیت درخت، تقویت اعضای بارور، جلوگیری از رشد بی رویه و نامرتب درخت، افزایش کیفیت و مرغوبیت میوه است.
اگـر هـرس و عمل سـر بـرداری به منظـور چیرگـی انتهایی و ممانعـت از رشـد جوانه‌هـای جانبـی بـه موقـع صـورت نگیـرد شـاخه‌های درخـت به صـورت نامنظـم رشــد یافتــه و بــه اطــراف پراکنــده می‌شــوند. در نتیجــه شــیرۀ نباتــی نمی‌توانــد به طــور یکنواخــت بــه تمــام شــاخه‌ها برســد.
منظــور از هــرس کــه منجــر بــه بریــدن بعضــی از شــاخه‌های درخــت می‌شــود ایـن اسـت کـه از پخـش، پراکندگـی و انبوهـی شـاخه ها کـه مانـع رسـیدن نـور بـه قسـمت‌های داخلـی تـاج درخـت مـی‌شـود جلوگیـری کـرده وشـیره نباتـی بـه حد کافـی بـه کلیـه اعضـای درخـت برسـد و حداکثـر اسـتفاده مطلـوب بـرای به دسـت آوردن محصـول مرغـوب بـه دسـت آیـد.
برخی از مهمترین انواع هرس‌ها برای رفع این مشکل عبارتند از:
3- پانسمان کردن
در این روش جوانه‌های انتهایی شاخه که همان جوانه‌های رویشی هستند حذف می‌شوند و با این کار جوانه‌های زایشی بیشتر می‌شوند.
4- سر شاخه زنی
در این روش که فصل خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد تمام شاخه‌های خشک، در هم‌تنیده و ضعیف را قطع می‌کنند. در این روش نیز همانند روش قبل کاهش رشد رویشی و همچنین حذف شاخه های ضعیف و دور‌افتاده و در نتیجه افزایش جوانه‌های زایشی باعث باردهی درختان میوه میشود.
5-هرس پوست از طریق ایجاد زخم، شکاف زنی یا طوقه برداری
این نوع هرس که در اوایل تابستان انجام میشود. با ایجاد زخم و برداشتن‌قسمت کوچکی از پوست شاخه، و یا ایجاد خراش‌های موازی زیر جوانه، و یا برش یک حلقه باریک از پوست شاخه و واژگون قراردادن‌آن در همان قسمت (مانند شکل زیر)؛ باعث می شوند کربوهیدارت درون شاخه ذخیره شود. با به توازن‌رسیدن‌نسبت نیتروژن و کربوهیدرات؛ بعد از مدتی شاخه های نابارور بارور شوند. همچنین شاخه های ضعیف که توانایی نگهداری شکوفه را نداشتند تقویت شوند.
6-هرس ریشه
برای این منظور باید تعـدادی از ریشـه ها را قطـع کنیـم. بـرای جلوگیـری از لطمـه بـه درخـت بهتــر اســت ایــن کار در دو یــا ســه ســال انجــام گیــرد.
بدیــن منظــور ابتــدا در زمســتان در ســایه انداز درخـت ابتـدا نیـم دایـرهای ایجـاد میکنیـم. آن قسـمت را تـا عمـق 30 تـا 45 سـانتیمتر حفرکـرده و هرگونـه ریشـۀ موجـود در آن را حـذف می نماییـم.
عناصرهای مورد نیاز برای باردهی درختان میوه را به چه صورت می‌توانیم تامین کنیم؟
گیاهان برای تولید محصول سالم نیازمند خاک‌هایی با تهویه و قابلیت نگهداری زیاد، عمق کافی، قابلیت نفوذ ریشه مناسب، حاوی موجودات زنده فراوان و دارای مواد معدنی و آلی هستند. اگر بافت خاک مناسب باشد و عناصر موجود در آن کافی باشد و همچنین PH خاک مناسب باشد درخت خوبی در آن رشد کرده و محصول می دهد کمبود مواد معدنی و آلی را می توان با افزودن مواد مورد نیاز به صورت کود جبران کرد.
فلذا اگر در حال احداث باغ هستید چاله‌هایی که برای کاشت نهال حفر می‌کنید را با مخلوط خاک و کود مناسب پر کنید . اگر درختان چندین ساله در باغ دارید برای تأمین مواد غذایی و عناصر مورد نیاز خاک، باید در اوایل بهار یا پاییز حتما عملیات چالکود را در قسمت سایه افکن درخت انجام دهید و چاله‌ها را با مخلوط کمپوست، کود حیوانی و کود کامل ۲۰-۲۰-۲۰ پر کنید. به طور کلی برای تکمیل عناصر مورد نیاز برای باردهنی درختان میوه خرید کود های NPK و و خرید کود های محرک رشد توصیه میشود.
چرا خرید نهال از نهالستان سهند نهال؟
این نهالستان بزرگترین تولید کننده نهال در غرب کشور با همکاری و ناظرین و کادر مجرب جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی و بیش از سه دهه در زمینه نهال کاری – نهال فروشی – خرید نهال – فروش نهال و احداث باغات مدرن اقتصادی میوه فعالیت دارد.
این شرکت سالیانه 5 هکتار نهالستان از انواع نهال پیوندی و غیر پیوندی انگور زیر کشت دارد. این نهالستان سالیانه حدود 300 هزار اصله نهال شناسنامه دار و مجوزدار تولید می کند و به داخل و خارج از کشور صادر می کند.